เคยสงสัยกันหรือไม่? ว่าอะไรคือปัจจัยที่ทำให้คนคนหนึ่งก้าวหน้าได้อยู่เสมอแม้ในวันที่ไม่มีแรงผลักดันจากคนภายนอกเลย หรือแม้แต่คุณสมบัติในประกาศรับสมัครงาน ที่หลายองค์กรกำลังตามหา ส่วนใหญ่มักระบุว่า “ต้องการคนที่มี Self-Motivation”‍

          แล้ว Self-Motivation คืออะไร? เราจะมาทำความรู้จักพร้อมลงลึกถึงแนวทางการพัฒนาไปพร้อมกันในบทความนี้
‍

‍Self-Motivation คืออะไร?

          Self-Motivation หรือ แรงจูงใจในตนเอง คือ ความสามารถในการผลักดันตัวเองให้บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ โดยไม่ต้องพึ่งพาแรงกระตุ้นภายนอกอื่น ๆ อย่างเช่น สภาพแวดล้อม บรรยากาศ คำสั่ง คำชม หรือ ของรางวัลตอบแทน เป็นต้น 

          ด้วยแรงจูงใจนี้เอง ทำให้ “สิ่งที่ควรหรือคิดว่าจะทำ” แปรเปลี่ยนเป็น “สิ่งที่ต้องทำ” ก่อให้เกิดพัฒนาการและความก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง และเพราะว่าแรงจูงใจนี้เกิดขึ้นจากภายในตัวเราเอง ทำให้แรงจูงใจมีความยั่งยืน เพราะตราบใดที่เรายังยึดมั่นในคุณค่าที่ต้องการ เราจะบรรลุเป้าหมายที่วางไว้ได้อยู่เสมอ
‍

แรงจูงใจ คืออะไร?

          แรงจูงใจ คือ แรงผลักดันหรือแรงขับเคลื่อนที่ทำให้คนเราเกิดพฤติกรรมอย่างใดอย่างหนึ่ง เพื่อบรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้ โดยเราสามารถแบ่งแรงจูงใจเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ด้วยกันคือ Intrinsic Motivation (แรงจูงใจภายใน) และ Extrinsic Motivation (แรงจูงใจภายนอก)

     Intrinsic Motivation (แรงจูงใจภายใน)

          แรงจูงใจภายใน คือ แรงจูงใจที่มาจากความต้องการภายในจิตใจ ไม่ว่าจะเป็น ความพึงพอใจ ความหลงใหลในสิ่งที่ทำ การเติมเต็มความต้องการ ความกระหายใคร่รู้ หรือแม้แต่เป้าหมายชีวิต รวมไปถึงความเชื่อต่าง ๆ ที่มุ่งหวังผลลัพธ์ที่ดีต่อตัวเอง

     Extrinsic Motivation (แรงจูงใจภายนอก)

          แรงจูงใจภายนอก คือ แรงจูงใจที่มาจากการกระตุ้นภายนอกที่รายล้อมรอบตัว อย่างเช่น ของรางวัล ผลตอบแทน คำชม แรงกดดันจากสังคม ชื่อเสียง การยอมรับจากผู้อื่น หรือจะเรียกได้ว่าเป็นการผูกเป้าหมายไว้กับผู้อื่น ก็ได้เช่นกัน
‍

ตัวอย่างของ Intrinsic Motivation

     คุณอยากเรียนรู้ทักษะใหม่เพิ่มเติม เพราะอยากเพิ่มพูนทักษะเพื่อขยายขีดความสามารถในการทำงานของตัวเอง

ตัวอย่างของ Extrinsic Motivation

     คุณอยากเรียนรู้ทักษะใหม่เพิ่มเติม เพราะบริษัทมีแคมเปญเรียนจบ 1 คอร์สลุ้นรับเงินรางวัล

          จะเห็นได้ว่า ความแตกต่างของทั้ง 2 แรงจูงใจจะอยู่ที่จุดเริ่มต้น “ว่าเรากำลังทำสิ่งนี้เพื่ออะไร” ซึ่งแรงจูงใจทั้ง 2 แบบ ไม่มีอันไหนผิดหรือถูกซะทีเดียว หากแต่ว่า แรงจูงใจที่เกิดขึ้นจากภายใน จะยั่งยืนมากกว่า เพราะต่อให้ในวันที่ไม่มีแรงกระตุ้นจากคนอื่น แต่ตัวเรายังยึดมั่นในคุณค่าผลลัพธ์ที่เราคาดหวังไว้ ก็จะส่งผลให้เราทำสิ่ง ๆ นั้นได้อย่างต่อเนื่อง 

          ทั้งนี้ Self-Motivation ที่เป็นแรงจูงใจในตัวเองนั้น ก็อาจจะเกิดขึ้นจากแรงจูงใจภายนอกได้เช่นกัน ยกตัวอย่างเช่น

     ตัวอย่างของการมี Extrinsic Motivation ร่วมกับ Intrinsic Motivation

     พนักงานบริษัทคนหนึ่งเริ่มต้นออกกำลังกายทุกวัน เพื่อเข้าร่วมกิจกรรมและรับรางวัลกับทาง HR แต่ระหว่างทางเขาค้นพบความสนุกและรู้สึกดีที่ได้ออกกำลังกายทุกวัน โดยไม่คาดหวังกับรางวัลในท้ายที่สุด

          จากตัวอย่าง จะเห็นได้ว่าในช่วงแรกมีแรงกระตุ้นจากภายนอกทำให้เกิดพฤติกรรม แต่ระหว่างทางเมื่อเราเห็นคุณค่าของสิ่งที่ต้องการทำจากตัวเราเอง ก็มีแรงขับเคลื่อนเป็นความคิดและความต้องการจากภายในที่ทำให้เกิดพฤติกรรมได้อย่างต่อเนื่อง
‍

ความสำคัญของ Self-Motivation ในปัจจุบันและอนาคต

           จากรายงาน Future of Jobs Report 2025 ของ World Economic Forum พบว่าทักษะ Motivation and Self-Awareness หรือทักษะการสร้างแรงจูงใจในตนเองและการตระหนักรู้ตนเอง เป็นหนึ่งในทักษะที่มีความสำคัญที่นายจ้างทั่วโลกมองว่าจำเป็นและสำคัญในโลกการทำงาน

          จากกราฟจะเห็นว่ามีสัดส่วนของนายจ้างที่ให้ความสำคัญกับทักษะ Self-Motivation มากถึง 52% ซึ่งถือว่าเป็นอัตราที่สูงเป็นอันดับต้น ๆ เมื่อเทียบกับทักษะอื่น ๆ มาทำความเข้าใจกันว่าทำไมทักษะนี้ถึงจำเป็นกับโลกการทำงานในปัจจุบัน
‍

          จากกราฟจะเห็นว่ามีสัดส่วนของนายจ้างที่ให้ความสำคัญกับทักษะ Self-Motivation มากถึง 52% ซึ่งถือว่าเป็นอัตราที่สูงเป็นอันดับต้น ๆ เมื่อเทียบกับทักษะอื่น ๆ มาทำความเข้าใจกันว่าทำไมทักษะนี้ถึงจำเป็นกับโลกการทำงานในปัจจุบัน
‍

ทำไม Self-Motivation ถึงจำเป็นกับคนทำงานในปัจจุบัน

• เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน (Enhanced Productivity)

พนักงานที่มีแรงจูงใจในตัวเองมักจะมีการทำงานแบบเชิงรุก และกล้าริเริ่มสิ่งใหม่ ๆ พวกเขาบริหารเวลาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้งานสำเร็จได้มากขึ้นและเร็วขึ้น

• มุ่งมั่นสู่เป้าหมาย (Goal Achievement)

          คนที่มีแรงผลักจากภายในจะตั้งเป้าหมายในชีวิตและการทำงานไว้อย่างชัดเจน และทุ่มเทเต็มที่เพื่อให้ไปถึงเป้าหมายนั้น ไม่ว่าจะเป็นการทำงานให้เสร็จตรงเวลา หรือพิชิตเป้าหมายที่ตั้งไว้

• ยืดหยุ่นและฟื้นตัวได้ไว (Resilience and Adaptability)

          พวกเขารับมือกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงได้ดี และไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค มองปัญหาเป็นโอกาสในการพัฒนา ไม่ใช่กำแพงที่ขวางทาง

• พัฒนาตัวเองอย่างต่อเนื่อง (Continuous Improvement)

         บุคคลที่มีแรงจูงใจในตัวเองมักแสวงหาความรู้ใหม่ ๆ อยู่เสมอ ไม่หยุดแค่สิ่งที่รู้ แต่ต้องการพัฒนาทักษะให้ดีขึ้นตลอดเวลา ทัศนคติแบบนี้ช่วยให้ทั้งคนทำงานเก่งขึ้นและองค์กรเติบโตไปพร้อมกัน

• ส่งผลเชิงบวกต่อทีม (Positive Influence)

          พวกเขามักจะเป็นแรงบันดาลใจให้เพื่อนร่วมงาน ทั้งความกระตือรือร้นและความมุ่งมั่นของเขาจะส่งต่อพลังงานบวก เพิ่มขวัญกำลังใจและประสิทธิภาพของทีม

• ทำงานได้โดยไม่ต้องมีคนคอยกำกับ (Reduced Supervision)

          ผู้จัดการสามารถไว้วางใจได้ เพราะพนักงานที่มี Self-Motivation จะสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ แม้ไม่มีใครคอยกำกับดูแลโดยตรง โดยเฉพาะในยุคที่การทำงานแบบ Hybrid และ Remote Work กลายเป็นเรื่องปกติ การมีแรงผลักดันจากภายในยิ่งเป็นสิ่งสำคัญ เพราะช่วยให้พนักงานบริหารเวลาได้ดี และสร้างผลลัพธ์ที่มีคุณภาพได้ด้วยตัวเอง

‍

Self-Motivation ส่งผลกับ Self-Esteem

           นอกจากนี้ Self-Motivation (แรงจูงใจในตนเอง) ไม่ได้เป็นแค่ทักษะที่ช่วยให้ทำงานได้มีประสิทธิภาพ หรือผลักดันให้ประสบความสำเร็จแต่เพียงเท่านั้น แต่ Self-Motivation ช่วยเสริมสร้าง Self-Esteem ได้
เพราะเมื่อเราผลักดันตัวเองให้บรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ จะเพิ่มความภาคภูมิใจในตนเอง (Self-Esteem) ให้มากขึ้นโดยอัตโนมัติ
           เช่นเดียวกันคนที่มี Self-Esteem ที่ดีมักจะมีแนวโน้มที่กล้าท้าทายและจูงใจตัวเองได้เพิ่มมากขึ้น เพราะพวกเขามีความเชื่อมั่นในศักยภาพของตัวเอง
‍

คุณลักษณะของคนที่มี Self-Motivation

• รู้ความต้องการของตัวเอง

          คนที่มีแรงจูงใจในตัวเองจะมีเป้าหมายที่ชัดเจน ทำให้เขาสามารถคัดกรองสิ่งที่จำเป็นและไม่จำเป็นในชีวิตตัวเองได้เป็นอย่างดี และมักจะเลือกทำสิ่งที่มีความสอดคล้องกับตัวตนและเป้าหมาย และไปสู่เป้าหมายของตัวเองได้เร็วขึ้น

• มีสมาธิและโฟกัสที่ชัดเจน

          คนที่มี Self-Motivation จะมีแผนการดำเนินงานที่ชัดเจน ทำให้รู้ว่าควรจะต้องทำอะไรในช่วงเวลาต่าง ๆ จึงมักมีความสามารถในการควบคุมโฟกัสได้ในการทำงานเป็นอย่างดี เพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามที่กำหนดไว้ ทั้งนี้การฝึกเทคนิค Deep Work จะช่วยให้โฟกัสกับงานได้ดี ไม่วอกแวก

• รู้ว่าสิ่งใดสำคัญ

          คนที่มี Self-Motivation จะเลือกทำสิ่งที่ส่งผลต่อเป้าหมายก่อน เพื่อให้เป็นไปตามแผนที่วางไว้ การแยกแยะงานที่ "สำคัญ" และ "เร่งด่วน" ออกจากกัน จะทำให้เขาวางแผนการใช้เวลาได้ดีขึ้น รวมไปถึงการใช้ชีวิตด้วยเช่นกัน

• ทุ่มเทเพื่อเป้าหมายที่ตั้งไว้

          คนที่มี Self-Motivation มักจะทุ่มเทเพื่อเป้าหมายที่ตั้งไว้ เพราะพวกเขามีแรงขับเคลื่อนจากภายในที่ทำให้ไม่ต้องรอแรงกระตุ้นจากภายนอก พวกเขามองเห็น คุณค่าและความหมาย ของเป้าหมายที่ตั้งไว้ จึงมีความตั้งใจแน่วแน่ในการก้าวไปข้างหน้า
‍

Self-Motivation เป็นทักษะที่สร้างขึ้นได้หรือไม่?

         หลังจากที่คุณเข้าใจประโยชน์ของการเป็นคนที่มีแรงจูงใจในตัวเองแล้ว อาจจะเกิดคำถามกับตัวเอง ว่าคุณสามารถพัฒนาทักษะนี้ให้คุณเป็น Self Motivated Person ได้หรือไม่ คำตอบคือ “ได้” 

          การสร้างแรงจูงใจให้ตนเอง เป็นทักษะที่สามารถพัฒนาและฝึกฝนกันได้ ด้วยการฝึกฝนแนวคิดและการปรับพฤติกรรมที่เหมาะสม มาทำความรู้จักกับเทคนิคการสร้างแรงจูงใจให้ตนเองไปพร้อมกัน
‍

เทคนิคการสร้างแรงจูงใจให้ตนเอง

• ค้นหาเป้าหมายที่มีคุณค่า

          การค้นหาคุณค่าของเป้าหมาย เป็นหัวใจของ Self-Motivation เพราะทำให้เราเกิดแรงขับเคลื่อนจากภายในได้เป็นอย่างดี เมื่อเป้าหมายของเรามีความหมายกับชีวิตจริง ๆ จะทำให้คุณรักษาแรงจูงใจในตัวเองได้อย่างต่อเนื่อง เพราะเชื่อมั่นในคุณค่าของผลลัพธ์ปลายทางที่จะเกิดขึ้น

• การตั้งเป้าหมายที่ชัดเจนและทำได้จริง

          เมื่อมีเป้าหมายที่มีคุณค่าแล้ว ให้เรากำหนดเป้าหมายให้ชัดเจน เพื่อให้เรามีทิศทางและแรงจูงใจที่มั่นคงมากขึ้น นอกจากนี้การตั้งเป้าหมายแบบ SMART Goals โดยการกำหนดให้เฉพาะเจาะจง มีกรอบเวลาที่ชัดเจน จะช่วยให้เราตั้งเป้าได้มีประสิทธิภาพ

         นอกจากนี้ควรตั้งเป้าหมายให้มีความท้าทายเล็กน้อยแต่ยังทำได้จริง เพราะเมื่อเราบรรลุเป้าหมายเล็ก ๆ ที่ท้าทายไว้นั้น จะทำให้เกิดความรู้สึกภาคภูมิใจและสร้างแรงจูงใจได้อย่างต่อเนื่อง
‍

• สร้างแผนการเพื่อไปถึงเป้าหมาย

          เมื่อกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนแล้ว ให้แบ่งเป้าหมายนั้นออกเป็นเป้าหมายระยะสั้น พร้อมวางแผนการลงมือทำให้เข้ากับรูปแบบการใช้ชีวิตของเรา และกำหนดว่าต้องทำอะไรในแต่ละวันให้เป็นกิจวัตร จะทำให้เราไปสู่เป้าหมายได้ง่ายขึ้น 

          นอกจากนี้การจดบันทึกแผนและกิจกรรมเหล่านั้นไว้ในที่ที่มองเห็นง่าย เช่น แอปจดบันทึก โพสต์อิท หรือสมุดโน้ต จะช่วยให้คุณติดตามความคืบหน้าและเตือนตัวเองให้ลงมือทำได้อย่างต่อเนื่อง

• ลงมือทำอย่างต่อเนื่องและติดตามผล

          เมื่อมีแผนวางไว้แล้วให้ลงมือทำอย่างต่อเนื่อง พร้อมกับการติดตามผลด้วยการ Reflect กับตัวเองอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เราสามารถปรับเปลี่ยนแผนได้อย่างเหมาะสม นอกจากนี้ทุกความคืบหน้าที่เกิดขึ้น จะเป็นอีกหนึ่งแรงจูงใจให้คุณอยากลงมือทำอย่างต่อเนื่องเพื่อไปถึงเป้าหมายที่วางไว้ 
‍

• ท้าทายตัวเองให้เรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ 

          ระหว่างที่เราลงมืออย่างมุ่งมั่นเพื่อไปสู่เป้าหมายที่วางไว้ อย่าลืมที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ เพราะการเรียนรู้จะช่วยให้สมองเกิดการตื่นตัว นอกจากนี้การเรียนรู้อย่างต่อเนื่องจะช่วยในเรื่องมุมมองที่ว่า ความสามารถของเราสามารถพัฒนาตลอด เป็นอีกหนึ่งแรงขับให้เกิดแรงจูงใจได้อย่างต่อเนื่อง

• รักษาอารมณ์ให้อยู่ในด้านบวกเสมอ

          จากทฤษฎี Broad and Build ของ Barbara Fredrickson อธิบายว่า การอยู่ในอารมณ์ด้านบวกเสมอ (Positive Emotion) ไม่ว่าจะเป็น ความสุข ความดีใจ ความตื่นเต้น ความพึงพอใจ หรือ ความภาคภูมิใจ จะช่วยขยายกรอบความคิด (Broad) ให้เรามองเห็นโอกาสและแนวทางใหม่ ๆ มากขึ้น ส่งผลให้เรารับมือกับความท้าทายและมีแนวโน้มที่จะลงมือทำมากขึ้น 

          นอกจากนี้ อารมณ์เชิงบวกยังช่วยสร้างทรัพยากรทางจิตใจ (Build) หรือทัศนคติที่ดี เช่น ความมั่นใจ ความยืดหยุ่น และความมุ่งมั่น ทำให้เราสามารถมีแรงจูงใจที่ดีและฟื้นตัวจากความล้มเหลวได้เร็ว ดังนั้นเราควรรักษาอารมณ์ให้อยู่ในเชิงบวกอยู่เสมอ ซึ่งอาจจะเริ่มจากการขอบคุณตัวเองในทุกวันที่ลงมือทำสำเร็จตามเป้าหมายที่วางไว้ได้เช่นกัน 

• สร้างระบบการให้รางวัลกับตัวเอง

          "การให้รางวัลตัวเอง" เป็นวิธีง่าย ๆ แต่ทรงพลังในการส่งเสริม Self-Motivation เพราะสมองของเราจะหลั่งโดพามีน (Dopamine) ซึ่งเป็นสารแห่งความสุข ในขณะเดียวกันสมองเราเกิดความเชื่อมโยงระหว่างความพยายามกับรางวัล ทำให้เรามีแรงผลักดันในการลงมือทำมากขึ้น 
‍

• รักษาสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ

           "สุขภาพที่ดีคือรากฐานของแรงจูงใจ" เมื่อร่างกายแข็งแรง เราจะมีพลังที่ดี มีสมองปลอดโปร่ง และอารมณ์ดีขึ้น ส่งผลให้เราพร้อมเผชิญความท้าทายและลงมือทำสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

          การออกกำลังกายช่วยเพิ่มพลัง ลดความเครียด และเสริมความมั่นใจ ขณะที่การนอนหลับที่เพียงพอและอาหารที่มีประโยชน์ช่วยให้สมองทำงานได้เต็มที่ หากต้องการเพิ่มแรงจูงใจในชีวิต ลองเริ่มต้นด้วยการดูแลสุขภาพ เพราะเมื่อร่างกายพร้อม ใจเราก็พร้อมก้าวไปสู่เป้าหมาย
‍

• ใช้เวลาอยู่กับคนที่มี Self-Motivation เหมือนกัน

          การใช้เวลากับคนที่มี Self-Motivation จะทำให้เราได้รับพลังบวกและแรงบันดาลใจจากพวกเขา สภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยคนที่มีแรงจูงใจสูงยังช่วยให้เรามีวินัยและไม่ยอมแพ้ง่าย ๆ หากเราท้อ พวกเขาจะช่วยผลักดันและเตือนให้เรากลับมาโฟกัสที่เป้าหมายได้อยู่เสมอ ซึ่งเราอาจจะเริ่มต้นได้ง่าย ๆ ด้วยการเข้าร่วมกลุ่ม Community ที่เกี่ยวข้อง หรือแม้แต่การอ่านหนังสือหรือฟังพอดแคสต์จากคนที่มีแรงจูงใจก็ช่วยได้เช่นกัน

‍

          อ่านมาถึงตรงนี้ ก็ทำให้เราเข้าใจได้ไม่ยากเลยว่า ทำไม Self-Motivation  ถึงเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้ใครหลายคนก้าวหน้าอยู่เสมอ และเป็นคนที่หลายองค์กรต้องการร่วมงานในยุคนี้ นอกจากนี้ Self-Motivation ยังเป็นทักษะที่สอดคล้องตามแผนการพัฒนาบุคลากรของ KMUTT ด้วยเช่นกัน 

อย่าปล่อยให้ Self-Motivation เป็นแค่แนวคิดที่ดี ร่วมเปลี่ยนแนวคิดนี้เป็นส่วนหนึ่งในชีวิตคุณด้วยการลงมือทำ และยืนยันทักษะที่มีด้วย Micro-Credentials เพื่อเพิ่มโอกาสในการเติบโตของชีวิตและเส้นทางอาชีพของคุณ